Yazd - thành phố bùn
Từ trước khi lên đường, tôi đã biết, nhất định phải dành nhiều thời gian cho nơi này, một thành phố nằm giữa sa mạc và đặc trưng với những ngôi nhà "bùn". Một kiến trúc đã tồn tại từ hàng nghìn năm ở các vùng sa mạc, điều mà tôi mới biết khi đi bảo tàng lịch sử Iran khi xem ảnh lại một ngôi nhà với cách sử dụng gạch và bùn xây từ khoảng 2000 năm trước công nguyên. Vì ở sa mạc, nên nhà ở Yazd xây theo khối hình vuông, sân rộng ở giữa và bao giờ cũng có một bể nước ở trung tâm, bể nước khiến tinh thần người ta cảm giác mát mẻ hơn ở xứ sa mạc nóng rẫy này. Xung quanh bể nước và sân là các dãy nhà thường là một tầng đến hai tầng. Đó là phần nổi trên mặt đất. Còn phần chính là chìm sâu xuống lòng đất từ 2-4 tầng. Tầng dưới cùng mát nhất, là nơi có lấy nước từ hệ thống thủy lợi Qanat sâu hàng chục mét dưới lòng đất. Nhà được xây bằng gạch nung với mái vòm, đường đi cũng có rất rất nhiều mái vòm. Tất cả được trát bằng một hỗn hợp đất bùn. Cả thành phố toàn màu bùn. Ở một số nhà bỏ hoang, bùn sạt xuống và nhìn như những tổ mối. Một chi tiết thú vị ở chỗ điều đó cực kỳ phù hợp với địa hình sa mạc và khí hậu khô nơi đây. Hầu như không có mưa. Nếu cả Yazd mà mang được về Việt Nam thì chắc được vài trận mưa là thành bùn nước hết.
Yazd hiện tại đang thay đổi từng ngày. Nếu đã đến Yazd thì chả bao giờ bạn muốn đến Kashan, nơi đã bị đô thị hóa. Và chắc một thời gian không xa nữa, Yazd sẽ giống như Kashan. Nếu có điều kiện, hãy đến Yazd trước khi quá muộn.
Yazd hiện tại đang thay đổi từng ngày. Nếu đã đến Yazd thì chả bao giờ bạn muốn đến Kashan, nơi đã bị đô thị hóa. Và chắc một thời gian không xa nữa, Yazd sẽ giống như Kashan. Nếu có điều kiện, hãy đến Yazd trước khi quá muộn.
Tháp gió, điều hòa tự nhiên là kiến trúc đặc trưng ở các vùng sa mạc. Trên mặt đất, nhà thường chỉ có đến 2 tầng, nhưng sâu khoảng 2-4 tầng dưới mặt đất. Khí hậu khô và gió thổi mạnh qua các tháp gió, dẫn xuống bên dưới, làm nhiệt độ của các phòng bên dưới lòng đất mát lạnh.
Bùn để trát tường
Các ngõ, ngách đang dần được lát đá, thay vì trải nhựa như trước. Toàn bộ đường phố, ngõ ngạch đều rất sạch. Không có rác.
Bể nước ở giữa sân, vườn cây và các phòng bao quanh
Một góc thành phố đang dần bị phá bỏ, do nhà không còn ổn định. Mặt đường cao bằng nền tầng trên cùng, dưới 2 tháp.
Ngõ ngách nhiều như mê cung
phần lớn dân chúng đi ô tô nên bao giờ cũng có những khoảng sân rất rộng làm bãi đỗ xe
Yazd, một chiều 4/2016