Varanasi
Nếu như xem ảnh John Ramsden chụp Hà Nội trong những năm 80 thì thấy Hà Nội hiện tại chả còn gì.
Nhưng khi xem ảnh Henri Cartier Bresson chụp Ấn Độ trong những năm 50 thì nhìn lại ảnh với thực tế thì có rất ít sự thay đổi. Trong các thành phố của Ấn thì Varanasi là thành lâu đời nhất, cổ nhất, cổ đến nỗi mà Hemingway viết rằng Varanasi là thành phố cổ nhất trong các loại cổ, cũ nhất trong các loại cũ và dường như không có nơi nào khác cổ hơn. Điều đó đúng, nhưng đối một du khách ngoại lai như tôi đến Varanasi lại có nhiều ý nghĩ nhỏ nhen hơn.
Varanasi, holi city, hay được coi là thành phố thánh thần của các bạn Ấn theo đạo Hindu, nhưng đối với tôi, ấn tượng mạnh nhất về thành phố này là bẩn. Chưa ở đâu trên đất Ấn mà lại bẩn như ở Varanasi, nếu so sánh với hơn khoảng hơn chục thành phố mà tôi đã từng đi qua, lớn có, nhỏ có, nông thôn có, thành thị có. Bẩn đến nỗi một anh bạn đồng hành trong nhóm chúng tôi bị shock, dành cả 3 ngày ở nguyên trong khách sạn mà không bước chân ra ngoài một bước nào, ngoài 1 lần lên thuyền từ bến dưới sông của khách sạn. Có thể nói rất nhiều về cái sự bẩn này ở Varanasi, có thể nhiều người khác cũng giống như tôi là khi ấn tượng bị mạnh thêm khi lần đầu ở đầu bước vào khu phố cổ Varanasi, một khu phố nhỏ, ngõ nhỏ, ngách nhỏ và ngóc nhỏ gấp 70 lần khu ngõ chợ Khâm Thiên. Hầu hết khách sạn ngon bổ rẻ thì lại nằm sát sông, thế nên phải đi bộ, kéo lê theo hành lý, vali nặng trịch từ đường cái, qua một loạt những con ngõ nhỏ la liệt những phân. Nào là phân bò, loại này là chủ yếu, kèo thêm thứ chất lỏng tong tỏng hòa cùng với phân, lênh láng khắp ngõ. Mà ngõ nào rộng rãi cho cam, toàn hơn 1 mét, chỗ nào rộng rãi thì được 3 mét. Bởi vì cái sự hẹp của cơ man ngõ, nên đám bò bụng to đùng, ăn toàn rác, nên phân chúng thải ra cũng nặng mùi như phân con người, đám bò nằm, sát mình trong cái đám lênh láng đồ thải của nó, đứng hiên ngang giữa đường. Muốn đi tiếp thì phải vượt qua đám bò. Vượt được thì phải có lòng dũng cảm và gan dạ không sợ bẩn. Khách du lịch vẫn tiếp bước, đành vận dụng hết mọi thành công lực để phi nhanh qua khe hẹp giữa tường và bò để lại. Nhưng nhiều khi có võ phi qua cũng vẫn bị dính chưởng, vì cái đuôi. Cái đuôi bò là một thứ vũ khí rất lợi hại, chúng ngâm trong cái đám lênh láng kia, vẩy đi vẩy lại, nước lênh láng theo đó bắn ra tung tóe. Thi thoảng lại quay đuôi, gạt đuôi thành một vòng tròn mà ở cái ngõ hẹp này thì có cánh bay qua vẫn cứ dính. Dính một đống thứ vào người, vào áo, vào quần. Mà ở Ấn, hay ở tại Varanasi này thì bò ở khắp mọi nơi. Vượt hết được chốt này thành công, cười thầm tưởng thế là xong nhưng đi tiếp thì lại gặp chốt khác. Thế nên, tôi vẫn cho rằng, nếu bạn chưa dẫm phải phân thì nghĩa là bạn chưa đến Ấn Độ, mà áo bạn chưa bị quệt phân bò thì nghĩa là bạn chưa đến Varanasi. Ai mà không dám hy sinh tấm thân trong trắng của mình thì đành vòng lại và đi đường khác, mà ở cái khu nhà cửa san sát, ngõ nhỏ, phố nhỏ này, nhớ được đường thì đúng là thiên tài. Nói thế thì đúng là báng bổ cho những con bò, loài gia súc được sùng kính nhất ở Ấn Độ, nhưng bọn tôi nói vui với nhau rằng bọn tôi có một ý nghĩ nho nhỏ là chỉ muốn ban đêm biến thành ninja để xiên hết lũ bò này đi. Nhưng sự thật đúng là như vậy, nhất là khi trong cái nắng trưa nóng nực, tha lô mấy chục cân vali qua hàng km đường ngõ ngoằn nghèo, và bị bẩn như thế, không thể không văng ra một câu chửi, ko còn là chửi thầm. Đấy là chưa kể việc phải nhìn vào bộ phận có chức năng thải ra của một vài con bò bị bệnh lở loét ở chỗ đó. Do vô tình như cái sự vô tình này khiến du khách bị ám ảnh mãi. Kinh tởm hơn gấp bội phần cái đám lênh láng giữa ngõ. Nó cứ đập vào mắt, khoảng cách có khi chỉ chừng chưa đến nửa mét. Không nhìn thì không đi được, vì phải né, mà nhìn vào thì thấy nôn ọe, ngay một đống bầy nhày lở loét chất thải, ruồi muỗi bay nhặng xị. Ấn tượng ban đầu về Varanasi của tôi mạnh như thế. Thực sự xin lỗi người đọc thì những dòng không được hay ho như các bài viết vẫn hay ca ngợi Varanasi, nhưng đó là sự thật, mình là người ngoại đạo, không thể cảm thấy như bay bổng như một tín đồ Hindu ở một thành phố thánh thần trong khi bàn chân, quần áo thấm đẫm chất thải.
Đấy là bẩn do đám bò, còn lại thì là do đám động vật khác và là do con người. Chuyện bẩn đó như chuyện thường ngày ở huyện và ở khắp nơi Ấn thì ko có gì để nói tiếp. Thường thì du khách sẽ bị cảm thấy sa sẩm trong ngày đầu tiên ở Varanasi. Có một điều tôi vẫn thắc mắc là không hiểu người Varanasi, hay những người dân Ấn khác đến Varanasi có cảm giác bẩn không? Đi quanh nhưng con phố, như nói ở trên là bẩn rồi, nhưng ở ngay trên những con ngõ nhỏ đó, ngay dưới hiên, hay dưới bậc cửa lòi ra, có khoảng trống là có người nằm ngay ở đó. Cái hốc nhỏ đó thuộc về họ. Không phải chỉ ở 1 chỗ, mà la liệt dọc nhiều con ngõ. Chất thải thì vẫn lênh láng. Nhưng khu khiến tôi có cảm giác kinh sợ nhất là ngay dưới hầm đi đến Nepal Temple, trong cái ngõ tối tăm, ẩm thấp, ướt áp, hai bên hành lang nhô cao sát vào tường là một cái giường ngủ tập thể trải dài cho rất nhiều người. Từ người già đến trẻ em. Có thể họ là những người vô gia cư. Nhung nhúc người trong cái hầm hôi hám. Nước cống rò rỉ lênh láng. Trong cái cảnh tượng đối với tôi là không thể chịu được đó, ngay trên dãy hành lang, tôi lại bị ấn tượng bởi cánh tay che chở của một người đàn ông với một cháu bé khoảng 5,6 tuổi đang ngủ. Đó có thể là con ông ta, hoặc cháu ông ta, nhưng ngay tại nơi cảm tưởng như ngộp thở này, người ta vẫn đùm bọc, bảo vệ và chở che cho nhau trong từng giấc ngủ. Liệu có phải tính nhân văn ấy giữ Varanasi trở thành thành phố thánh thần trong hàng nghìn năm.
Klasse Fuji 200
Varanasi T10/2013
Varanasi T10/2013